Kadınlarda Süt Üretimini Düzenleyen Hormonda Artış: Prolaktin Yüksekliği

Prolaktin bir diğer adıyla süt hormonu, beynin altında bulunan hipofiz bezinden salgılanan bir salgıdır. Vücut için birçok görevi olan prolaktin salgısının bilinen en önemli görevi kadınlarda süt üretiminin uyarılmasıdır. Prolaktin salgısı normal üretim sınırlarının üzerine çıkarak prolaktin yüksekliği denilen bir tabloyu ortaya çıkarabilmektedir. Bunun neden olduğunun, belirtilerinin neler olduğunu bilmeden önce prolaktin salgısının görevlerini iyi bilmek gerekmektedir.

Hamileliğin ilk günlerinden itibaren prolaktin salgısında bir miktar artış gözlemlenir. Artan prolaktin seviyesi ile beraber kadınların meme dokusundaki meme bezleri büyüme gösterir. Bu süt hormonu doğumdan sonra da bebek emzirirken sütün üretilmesini uyarmaktadır. Prolaktin salgısı aynı zamanda doğumdan itibaren birkaç ay boyunca yumurta oluşumunu engelleyerek yeniden gebe kalmayı engeller. Bu nedenle kadınların doğumdan itibaren birkaç ay boyunca hamile kalamamaları veya adet olamamaları gayet normal bir durumdur.

Prolaktin hormonu kadınlarda daha fazla miktarda olmakla beraber her 2 cinsiyette de üretilmektedir. Bu salgının üretilmesi ve kullanılması prolaktin inhibe eden faktörler tarafından kontrol edilir ve miktarı ayarlanır. Erkeklerde sperm üretimi tetikleyen bu salgı kadınlarda adet döngüsünü ve süt salınımını düzenlemektedir.

Bazı faktörlere bağlı olarak prolaktin seviyesi aşırı üretilmeye başlar ve hiperprolaktinemi durumu ortaya çıkar. Bu durum kadınlarda adet kanamalarını ve yumurtlamayı durdurabilirken erkeklerde ise sperm üretimini engelleyebilmektedir.

Prolaktin Yüksekliğinin Nedenleri Nelerdir ?

Prolaktin seviyesi birçok faktöre bağlı olarak artış gösterebilmektedir. Prolaktin yüksekliğinin bilinen en yaygın sebebi uzman doktorlara göre hipofiz bezinde ortaya çıkan ve prolaktinoma olarak adlandırılan tümör varlığıdır. Bu tümör oluşumları iyi huyludur ve diğer cinsiyet hormonlarının miktarını azaltırken prolaktin seviyesinde artışa neden olur. Kanserli olmayan bu tümör dokuları zaman zaman baş ağrısı ve görme problemlerine de sebebiyet verebilmektedir.

Beynin hemen altında hipotalamus adı verilen bir bez vardır. Bu bez hormonların ve vücut salgılarının düzenlenip kontrol edildiği bir yapıdır. Burada meydana gelebilecek bir hastalık veya travma hiperprolaktinemiye yani prolaktin salgısının artmasına neden olabilmektedir. Menenjit gibi enfeksiyon hastalıklarında da bu rahatsızlık görülebilmektedir.

Bunların yanı sıra yüksek tansiyon, menopoz nedeniyle östrojen miktarında artış, mide ülserleri, doğum kontrol hapları, ağrı kesici ilaç kullanımı ve antidepresanlar da prolaktin yüksekliğine sıkça sebep olan faktörler arasındadır.

Prolaktin Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir ?

Prolaktin yüksekliği çok ciddi sağlık problemlerine neden olmasa da uzman doktor görüşlerine göre kısırlık, libido düşüklüğü ve kemik erimesi gibi çeşitli belirtiler gösterebilmektedir. İşte kadınlarda ve erkeklerde görülen prolaktin yüksekliği belirtileri;

Erkeklerde Prolaktin: erkeklerde de bulunan ve başlıca görevi sperm üretimini tetikleyen bir salgıdır. Erkeklerde prolaktin yüksekliğine bağlı olarak cinsel isteksizlik, kas miktarında ve kıllarda azalma, jinekomasti (meme dokusunda genişleme) ve sperm miktarında azalma gibi belirtiler görülebilir. Erkeklerde prolaktin hormonunun yüksekliği çok ciddi belirtiler gösterse dahi kendini gizleyerek belirtilerin fark edilmesini önleyebilmektedir.

Kadınlarda Prolaktin: Prolaktin hormonu kadınlar için çok önemli bir salgıdır. Kadınlarda prolaktin salgısı süt üretimini düzenler ve doğumdan hemen sonra yumurtlamayı ve adeti önleyerek sık hamile kalmayı engeller. Kadınlarda prolaktin yüksekliği vajinayı kurutarak cinsel aktivitede ağrıya, meme uçlarında ağrıya, regl düzensizliklerine veya hiç regl olamamaya ve gebelik dışında veya emzirme döneminin dışında memelerden süt gelmesi gibi belirtiler ortaya çıkarmaktadır.

Prolaktin Yüksekliğinin Tanısı Nasıl Konulur, Tedavisi Nasıldır ?

Prolaktin salgısının miktarı erkeklerde 2-18, hamilelerde 10-210 ve hamile olmayan kadınlarda ise 2-30 arasındadır. Belirtileri taşıyan hastalar için endokrinoloji doktorları tarafından kan testi incelenerek tanı konulabilmektedir. Eğer hekim bir tümör kaynaklı olduğunu düşünüyorsa hipotalamusun incelenmesi için MR görüntülemesi isteyebilir.

Prolaktin yüksekliğinin tedavisi altta yatan sebebe göre olmaktadır. Eğer hipotalamusu etkileyen bir tümör varlığına rastlanılmış ise ilaç tedavisi etkili olabilmektedir. Eğer hastalar hiçbir belirti göstermeden prolaktin yüksekliği yaşıyorlarsa tedavi gerekmeyebilir. Prolaktin tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler şu şekildedir;

1. Bromokriptin ve kabergolin etkili ilaçlar prolaktin salgısının miktarını azaltır ve belirtileri ortadan kaldırır.
2. Östrojen miktarının azalmasıyla oluşan prolaktin yüksekliğinde östrojen tedavisi işe yaramaktadır. Ayrıca bu kadınlara regl düzenlemek için oral kontraseptif adı verilen doğum kontrol ilaçları da verilebilir.
3. İlaçların etkili olmadığı prolaktin yüksekliğinde hipotalamustaki tümörlü dokuyu cerrahi yöntemlerle çıkarmak gerekebilir.