İshal Nedir, İshale Ne İyi Gelir?
İshal gün içinde genellikle normalden daha sık sayıda, gevşek ve sulu dışkının çıkarıldığı bir bağırsak rahatsızlığıdır. Virüs ve bakterilerden, beslenme ve yaşam tarzı bozukluklarına, kaygı ya da strese bağlı psikolojik bozukluklara kadar pek çok nedenden kaynaklanabilir. Çoğu durumda akut formda, yani iki haftadan kısa bir sürede ortaya çıkar. İshal dört haftadan fazla devam ederse kronik olarak tanımlanır. Kronik ishalin nedeni ciddi hastalıklar olabilir. Geçmeyen ishallerde zaman kaybetmeden iç hastalıkları (dahiliye) bölümüne başvurmak önemlidir.
İç hastalıkları (dahiliye) uzmanları bol sıvı alınmasını öneriyor
İshal genellikle 1-2 gün süren ve daha sonra belirli özel tedaviler olmaksızın kendi kendine düzelen yaygın bir sorundur. Çocuklar ve yaşlılar daha fazla maruz kalsa da ishal her yaşta ortaya çıkabilir. Bir yetişkin 1 yılda yaklaşık dört kez akut ishal nöbeti geçirebilmektedir. Yetişkinlerde belirtiler iki günden fazla, çocuklarda ise 24 saat devam ederse ve beraberinde şiddetli karın ağrısı, ateş, kanlı dışkı varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Dehidrasyon yani vücudun susuz kalması ishalin belirtileri arasında yer almaktadır. Şiddetli, uzun süreli ishalde vücudun çok fazla su ve elektrolit (mineral) kaybetmesi ve susuz kalması riski vardır. Dehidrasyon özellikle çocuklarda ve yaşlılarda tehlikelidir ve ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilmektedir. Bu nedenle yeterli sıvı alımı ve bol su içilmesi önemlidir.
İshal akut ve kronik olarak 2 şekilde görülüyor
Akut ishal, ani başlangıçlıdır ve iki haftadan kısa sürede, iç hastalıkları uzmanına başvurmadan kendiliğinden düzelir. İshale şiddetli karın ağrısı, halsizlik, kusma veya ateş eşlik edebilmektedir. Kronik ishal; dört haftadan fazla süren, kilo kaybı, karın ağrısı, kusma, mide bulantısı, ateş veya besinlerin vücut tarafından zayıf emilimi gibi diğer klinik belirtilerin eşlik edebileceği ishali ifade etmektedir. Uzun süreli ishal yaşanması durumunda mutlaka iç hastalıkları uzmanına danışılmalıdır. Yaşlılar gibi çocuklarda da şiddetli kronik ishal görülebilmektedir.
Kronik ishal ciddi hastalıkların belirtisi olabiliyor
İshalin nedenleri arasında bakteriyel ve viral enfeksiyonlar, parazitler, antibiyotik ve müshil etkili ilaçlar, besin alerjileri, kaygı ve stres yer almaktadır. Kronik ishalin tipik özelliği uzun sürmesi ve düzenli olarak tekrarlamasıdır. Kronik ishalin nedeni olarak çeşitli ve bazen de ciddi hastalıklar düşünülebilir. Huzursuz (irritabl) bağırsak sendromu, Crohn hastalığı, bağırsak tümörleri ve polipler, safra kesesi veya pankreas hastalıkları, kronik bağırsak iltihabı, gıda intoleransları (çölyak hastalığı, glüten intoleransı ve laktoz intoleransı) kronik ishale neden olan hastalıklar arasında yer almaktadır. Tekrarlayan ve uzun süre devam eden ishal durumunda İç hastalıklar (dahiliye) uzmanına başvurulmalıdır.
Sindirim sistemini yormayacak hafif besinler tercih edilmeli
İshalin tedavisinin başarılı olması için ishalin nedeninin iyi belirlenmesi gerekmektedir.
İç hastalıkları uzmanı tarafından alınan hastanın hikayesi ve fizik muayeneye ek olarak, dışkı, kan testleri ve kolonoskopi gibi tetkikler ishalin nedeninin belirlenmesinde yardımcı olmaktadır. İshal bir bakteriye bağlı olarak ortaya çıkmışsa uzman hekim kontrolünde antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. İshalin altında yatan nedenlere yönelik tedavilerin yanı sıra beslenmeye yönelik önlemler de alınabilir.
Kafein içeren içeceklerden uzak durulmalı
Akut ishal durumunda, bağırsak florasının yenilenmesine yardımcı olan “iyi” bakterilerin yani probiyotiklerin alınması faydalı olabilir. İshal boyunca su kaybedildiği için sıvı tüketimine özen gösterilmelidir. Bitki çayları, et, meyve ve sebze suları vücudun kaybettiği sıvıların yerine konmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle iç hastalıkları (dahiliye) uzmanı tarafından da önerilen sindirim sistemini yormayacak hafif besinler tercih edilmelidir. Örneğin haşlanmış patates, havuç, pirinç, balık buğulama, ızgara yağsız et, haşlanmış tavuk gibi besinlerin tüketimi faydalı olabilmektedir. Ananas, muz, limon, elma, şeftali gibi meyveler tercih edilebilir. Kafein içeren içecekler, süt ürünleri, yağ oranı ve lif oranı yüksek veya çok tatlı yiyecekler ishal semptomları devam ederken yenmemesi gereken besinler arasında yer almaktadır.