Disleksi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuğunuz, hangi günde, ayda ya da mevsimde olduğunun farkına varmakta zorlanıyorsa, “d” harfini “b” diye okuyorsa veya bilimsel bir konuda çok rahat konuşabiliyor ama basit matematik işlemlerini bile yapamıyorsa, çoktan şu soruyu kendinize sormuşsunuzdur: Disleksi nedir?

Bazı anne-babaların çocuklarında karşılaştığı ve akıl sır erdiremediği problemler arasında epey önemli bir yer tutan disleksiyi çeşitli örneklerle açıklayabiliriz.

• Ayın ya da haftanın hangi gününde olduğunu bir türlü öğrenemeyebilirler.
• Çok akıllı çocuklar oldukları halde, başarı düzeyleri düşük olabilir.
• Çok basit matematik işlemlerini dahi yapamayabilirler.
• Çok fazla çalışsalar bile, yine de başarılı olamayabilirler.
• Harfleri ters yazabilirler.
• Not almayı başaramazlar ve defterlerini kaybedebilirler.
• Bazen, cümleye tam ortadan başlayabildikleri gibi, bazen de cümleyi tamamlamadan kalabilirler.
• Sesli okuma esnasında harf ya da heceleri görmezden gelebilir veya yeni harf, hece ve kelime katabilirler.

Disleksi Nedir? Ne Demek?

İngiliz doktor, W.P Morgen’ın 1896 yılında, dünya sahnesinde ilk kez tanımladığı Disleksi: Okuma, yazma, dil ve bazen matematiksel becerilerde aksaklıkların ortaya çıkmasına yol açan bir özel öğrenme bozukluğu olarak tanımlanabilir. Disleksili bireylerin zeka düzeyleri normal seviyede, hatta bazen üstün zeka seviyesinde olabilir.

Disleksili çocuklar, okuma-yazma ve matematiksel becerilerde problem yaşadıklarından örgün öğretimde, yani okullarında öğrenme güçlüğü problemleriyle karşılaşabilirler. Bundan kaynaklı yaşadıkları özgüven problemlerine bağlı olarak, ders başarıları düşer ya da istenilen seviyeye ulaşamaz. Dolayısıyla, disleksili çocuklarda “Okula gitmek istemiyorum” cümlesi sık karşılaşılan bir cümledir. Bu aşamada öğretmenlerinin, disleksili çocuğun farkına varması ve ona göre davranması büyük önem taşımaktadır. Hatta, çocuğun alıştığı düzeni bozmak, sırasını değiştirmek bile disleksiyi etkilemektedir.

Disleksili olduğu fark edilmeyen çocukların benlik saygıları, ne yazık ki; yaramaz, tembel, dikkatsiz gibi şikayetlerle daha da düşürülmektedir.

Disleksi sorununun tam olarak bilinmediği ortam ya da toplumlarda, disleksili çocuklar kendilerini ifade etme ve anlaşılmama sorunları yaşarlar. Okuma ve yazma becerilerinde zayıflıkları olduğundan, bu tip çocukların zeka seviyelerinin düşük olması şüphesi doğabilir.

Normal insanlarda beynin sağ yarım küresi, sol yarım küresinden biraz daha küçüktür. Disleksili bireylerde ise, iki yarım küre de eşit ya da sol yarım küre biraz daha büyüktür.

Disleksi Sebepleri?

Öğrenme bozuklukları içinde çok önemli bir yer tutan, disleksinin sebepleri arasında olduğu tahmin edilen birçok madde bulunmaktadır.

• Gebelik sırasında annenin yeterli beslenememesi, enfeksiyon geçirmesi ya da ilaç kullanımı
• Uzun süren ve zor gerçekleşen doğumlar, plasenta ya da göbek bağında gelişen bozukluklar
• Yeni doğan bebeğin uzun süre nefes alamaması
• Küçük yaşlarda yaşanan ateşli rahatsızlıklar
• Kafaya darbe alınması
• Genetik faktörler

Disleksi, genelde okul sürecinde farkedilir. Eğer, disleksi oldukları farkedilmezse ya da bununla ilgili bir tedavi yolu denenmezse; süreci toparlamak daha zor olacaktır. Disleksili öğrenciler, okulda kaynaştırma eğitimi almalı ya da buna yönelik özel eğitimlerle desteklenmelidir. Aksi halde; depresyon, kaygı bozuklukları, benlik saygısında düşme, sorunlu iletişim gibi istenmeyen sonuçlara da yol açabilir.

“Disleksi, bir zeka sorunu ya da hastalık değildir!”

Sanılanın aksine, disleksili bireylerde herhangi bir zeka sorunu yoktur. Birçok bilim insanı ve sanatçının disleksi olması, bunu kanıtlar niteliktedir.

Disleksi Belirtileri Nelerdir?

Çocuğunuzun disleksili olarak tanımlanabilmesi için birincil şart, yaşıtları ile aynı zeka düzeyinde ya da daha üstün zekalı olmasıdır. Yani, yaşıtlarından daha düşük zeka özellikleri gösteren çocukların disleksili olmaları ihtimalinden ziyade altında yatması muhtemel, diğer sorunlar dikkate alınmalıdır.  Bu durum, uzman yardımı alınırken anne-baba tarafından özellikle belirtilmelidir.

Çocuğunuz, yaşıtları ile aynı ya da daha üstün becerilere sahip olduğu halde; okuma, yazı yazma ya da konuşma gibi alanlarda sorunlar yaşıyorsa, disleksi ihtimalinden söz edilebilir. Yine de bu noktada, ailelerin, kendi çocuklarına disleksi teşhisi koymadan önce, bir pedagoga ya da çocuk psikologuna danışması şarttır. Peki, hangi belirtiler varsa, disleksiden şüphelenmelisiniz?

• Çocuğunuz; kelimeleri tersinden okumaya yöneliyorsa,
• Kelime, harf ya da hece atlıyorsa,
• Harfleri ya da heceleri sık sık karıştırıyorsa,
• Okuma esnasında sürekli duraksıyorsa,
• Harf ya da rakamları değiştirerek yazıyorsa, mesela;“d” harfi yerine “b” yazıyorsa ya da “E” yerine “3” yazıyorsa,
• Rakamları ya da harfleri tersinden yazıyorsa,
• Yönleri karıştırıyorsa, kıyafet ya da ayakkabılarını sık sık ters giyiyorsa,
• Günleri, ayları ya da mevsimleri hatırlamakta sorun yaşıyorsa,
• Çarpım tablosunu bir türlü ezberleyemiyorsa,
• Ritmik sayma eylemini başarıyla gerçekleştiremiyorsa,
• Renkleri hafızasında tutamıyorsa,
• Fikrini ifade etmekte çoğu zaman zorluk yaşıyorsa,
• Ayakkabılarının bağcıklarını bağlamak onun için çok zorsa,
• Dikkatini toplamakta sürekli güçlük çekiyorsa,
• Ödevlerini yapmayı unutuyor, eşyalarını kaybediyor ya da normalden fazla bilgi olduğunda bocalıyorsa,
• Resim, müzik ya da buna benzer alanlarda harika işler çıkarabiliyor ama diğer basit alanlarda başarısız oluyorsa disleksi ihtimalini bir uzmanla görüşmelisiniz.

Disleksi Tedavisi Nasıl Olmalı?

Disleksili çocuklarda çok sık rastlanan, ders başarısının düşüklüğü problemi; onların özgüvenlerini zedeler. Özgüvenini yitiren çocuklar ise ilerleyen dönemlerde psikolojik problemler yaşayabilirler.

Özellikle, disleksiyle ilgili bilgisi olmayan öğretmenler ya da ebeveynlerin çocuğa yönelttikleri yersiz suçlamalar, problemin daha da dallanıp budaklanmasına sebebiyet verebilir. Disleksili çocuklar genelde, yaşıtlarına göre daha duyarlı ve kırılgan olabilirler. Dolayısıyla, “Sen tembelsin, istesen yaparsın ama yapmıyorsun.” ya da “Aklın hep yaramazlığa çalışıyor, biraz da derslerine çalışsaydın böyle kötü notlar almazdın.” gibi ifadelerden kaçınılmalıdır.Aksi takdirde, disleksili çocuklarda daha büyük problemlere neden olabilir.

Her ne kadar, kesin olarak bilinen bir disleksi tedavisi yoksa da, çeşitli yöntemlerle disleksinin etkileri sıfıra yakın düzeye indirilebilir. Bunun için öncelikle mutlaka, uzmana danışmak gerekir. Uzman önerisine ek olarak, özel eğitim odaklı olarak eğitim veren okullar, bazı materyaller ve oyunların da dislekside fayda sağlayan seçenekler olduğu bilinmektedir.

• Disleksili çocuklar için en büyük yardım, onların karşısında sabırlı olmaktır. Sabır gösterilen ve ilgi eksikliği hissetmeyen çocuklar, disleksi etkilerini çabucak saf dışı bırakabilmektedir. Özellikle, yüksek sesle yazı okumalarını isterseniz; zorlandıkları yerleri kolayca tespit edebilir, yardımcı olabilirsiniz.
• Zaten özgüvenleri düşük olan disleksili çocuklar için tebrik etme ve teşekkür etme eylemleri son derece yararlı olabilir. Onu küçük başarıları için bile tebrik ettiğinizde ya da iyi bir şey yapınca teşekkür ettiğinizde özgüvenini yükseltmiş olursunuz.
• Disleksili olsun ya da olmasın, tüm çocukların en iyi öğrenme yöntemlerinden biri; oyun oynamaktır. Disleksili çocukların ilgisini çeken oyun ya da oyuncaklarla oynaması durumunda ilerleme kaydettikleri bilinmektedir. Bu tür oyunlarda ise dikkat ve hafıza becerilerinin gelişimini destekleyenleri seçmeniz yararınıza olacaktır. Dilerseniz; çocuk gelişim uzmanları tarafından onaylanmış MentalUP’ı ücretsiz deneyebilirsiniz!

• Disleksili olup olmadığına bakılmaksızın; bir çocuğu, daha başarılı bir başka çocukla karşılaştırmayın. Özellikle disleksili çocukların, bu tip karşılaştırmalardan daha çok etkileneceğini unutmayın.
• Öğretmenler ve ailelerin disleksili çocuklar için senkronize çalışması önemlidir. Disleksili çocukların gelişimlerini okul ve aile birbirleriyle paylaşarak olası sorunlara karşı anında çözüm üretebilirler.
• Disleksili çocuğunuzun öğrenme güçlüğü olsa da bir başka alanda çok iyi olabilir. Onu, yetenekli ya da ilgili olduğu bir alana yöneltmeniz faydalı olacaktır. Bu tip durumlarda, disleksili çocuklar; başarı hissini tadacak ve özgüvenleri yükselecektir.
• Onunla konuşurken, mümkün olduğunca kısa ve net cümleler kurmaya özen gösterin. Böylelikle, anlatmak istediğinizi anlayabilecek ve kendini başarılı hissedecektir.
• Disleksili bireylere, bazı egzersizler sunarak özgüvenlerini sağlamlaştırmak mümkündür. Aşağıdaki seçenekleri değerlendirebilirsiniz:
  • Birlikte, toplu taşımaya binin.
  • Yaşına uygun olacak şekilde para hesapları yapın.
  • Birlikte mutfağa girin ve en azından salatayı onun yapmasını isteyin.
  • Onu çok sıkmayacak aralıklarla saati sorun.
  • Yatağını ve odasını onun toplamasını isteyin.
  • En önemlisi, bu aktiviteleri yaptıktan sonra onu tebrik edin ve teşekkür edin.

Disleksili Ünlüler

Disleksili olduğu halde harika işler yapan ve tüm dünyanın takdirini kazanan birçok bilim insanı ve sanatçı var. Bu isimler arasında öyle kişiler var ki, çok şaşıracaksınız. İşte disleksili ünlüler:

• Agatha Christie
• Albert Einstein
• Alphan Manas
• Aslı Enver
• Leonardo da Vinci
• Pablo Picasso
• Rodin
• Stephen Hawking
• Sylvester Stallone
• Thomas Edison
• Tom Cruise
• Walt Disney
• Winston Churchill
• Wolfgang Amadeus Mozart
• Wright Kardeşler